Ινστιτούτο Levy: Το κράτος να γίνει “εργοδότης τελευταίας προσφυγής”

NewMoney.gr, 16 Οκτώβριος 2013. Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

Η ερευνήτρια Ράνια Αντωνοπούλου προτείνει τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης από το Κράτος για να σταματήσει η κατάρρευση της απασχόλησης

Σχέδιο για δημιουργία θέσεων εργασίας με συμμετοχή του Κράτους σε ρόλο “εργοδότη τελευταίας προσφυγής” προτείνει το ινστιτούτο Λεβί για την Ελλάδα, στο πλαίσιο του εναλλακτικού οικονομικού σχεδίου για τη χώρα το οποίο επεξεργάζεται για λογαριασμό του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ.

Η πρόταση, την οποία έχει αναπτύξει η ερευνήτρια του Ινστιτούτου, καθηγήτρια Ράνια Αντωνοπούλου, προβλέπει τη δημιουργία θέσεων εργασίας από το Κράτος, βασίζεται σε ιδέα του οικονομολόγου Hyman Minsky και έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε άλλες χώρες, όπως η Αυστραλία και η Σουηδία. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την κυρία Ράνια Αντωνοπούλου οι θέσεις εργασίας θα πρέπει να εστιάσουν σε παροχή κοινωφελών υπηρεσιών και να αφορούν θέσεις εργασίας με όλα τα νόμιμα δικαιώματα. Ο όρος δηλώνει ότι σε περιπτώσεις μεγάλης ανεργίας, το Κράτος θα πρέπει να λειτουργεί ως ύστατο καταφύγιο για τη δημιουργία απασχόλησης, κατ\’ αναλογία με το ρόλο του “δανειστή τελευταίας προσφυγής” που αναλαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες για χορηγήσουν ρευστότητα.

Το Ινστιτούτο Levy είναι ένα από τα πιο έγκυρα και προοδευτικά think tank των ΗΠΑ, ιδιαίτερα υψηλού κύρους, ασχολείται επισταμένως με την κρίση στην ευρωζώνη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Εχει αναπτύξει μάλιστα και ελληνικές σελίδες στο site του. Η πρόταση για τον εργοδότη τελευταίας προσφυγής βασίζεται σε ένα ευρύτερο εναλλακτικό σχέδιο για την εφαρμογή “σχεδίου Μάρσαλ” στην Ελλάδα, το οποίο θεωρείται απαραίτητο για να ανασχεθεί η καταστροφή της οικονομίας και της κοινωνίας.

Σύμφωνα με την μακροοικονομική ανάλυση των ερευνητών του Levy, προβλέπεται εκτόξευση της ανεργίας στο 34% το 2016 αν συνεχιστεί η ίδια μνημονιακή πολιτική. Η μελέτη αντιπροτείνει αύξηση των κρατικών δαπανών αντί για συνεχή μείωσή τους, ώστε να παίξουν σταθεροποιητικό ρόλο στην περίοδο της κρίσης.

Κίνδυνος για ανεργία 34%
« Είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί άμεσα μια αναπτυξιακή πολιτική με βασικό άξονα ένα πρόγραμμα δημοσίων δαπανών, ένα σχέδιο Μάρσαλ προσαρμοσμένο στις σημερινές συνθήκες στην Ελλάδα. Τότε μόνο θα βγούμε από την κρίση με γρηγορότερο ρυθμό. Να κάνουμε το αντίθετο από αυτό που προτείνει η Τρόικα και εφαρμόζει το υπουργείο οικονομικών», υποστηρίζει η κ. Αντωνοπούλου, η οποία είναι και σύμβουλος του ΟΗΕ σε θέματα απασχόλησης, σε συνέντευξή της στην εφημερίδα “Εποχή” , ρίχνοντας το μπαλάκι στην κυβέρνηση αφού λεφτά βρίσκονται, όπως προσθέτει, όταν υπάρχει πολιτική βούληση.

Το σχέδιο Μάρσαλ που στηρίζεται στην ενίσχυση της απασχόλησης από το κράτος που θα παίξει το ρόλο του «εργοδότη ύστατης προσφυγής» θα παρουσιαστεί στο διεθνές συνέδριο που οργανώνει το Ινστιτούτο Λεβί στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα στις 8-9 Νοεμβρίου με θέμα «Η κρίση στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα και η εμπειρία με τις πολιτικές λιτότητας».

Το σχέδιο Μάρσαλ απαιτεί κονδύλια ύψους 30 δισ. συνολικά ξεκινώντας από σήμερα έως και το τέλος του 2016, με κατανομή 2 δις ανά τρίμηνο. Στην ερώτηση που θα βρεθεί αυτό το μεγάλο κονδύλι η κ. Αντωνοπούλου προτείνει πέντε πηγές χρηματοδότησης με πρώτη στη λίστα την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων.

«Αν αναλογιστούμε – επισημαίνει η κυρία Αντωνοπούλου- τα ποσά που έχουμε δανειστεί με τα δύο Μνημόνια από την Τρόικα για ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών και για τις ανάγκες των κρατικών χρεολυσίων ,νομίζω ότι γίνεται ξεκάθαρο ότι είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης και ιδεολογικής κατεύθυνσης».

Το σχέδιο χρηματοδότησης του «εργοδότη ύστατης προσφυγής» προβλέπει τη δημιουργία ενός Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Απασχόλησης στο οποίο μπορούν να εισρέουν πόροι από:

α) Την αναδιάρθρωση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ
β) Κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
γ) Τη μείωση των δανειακών υποχρεώσεων της Ελλάδας ώστε να δημιουργηθεί πλεόνασμα ρευστότητας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ύστερα από διαπραγματεύσεις για τη χρηματοδότηση κοινωνικής- κοινωφελούς εργασίας.
δ) Την άμεση εγκαθίδρυση του «Ευρωπαϊκού Ταμείου κατά της Ανεργίας» το οποίο να συνεισφέρει κάποιο ποσοστό σε ένα αντίστοιχο φορέα στην Ελλάδα.
ε) Την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής . Ένα μέρος από τα έσοδα θα μπορούσαν να στηρίξουν το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Απασχόλησης.

Ο εργοδότης ύστατης προσφυγής
Ο όρος «εργοδότης ύστατης προσφυγής» (employer of last resort/ELR) επινοήθηκε από τον Hyman Minsky, που είναι πιο γνωστός για την ανάλυση της χρηματοπιστωτικής αστά¬θειας του καπιταλισμού. Σύμφωνα με τον Μίνσκυ, το κράτος υποχρεούται να παρέχει «εγ¬γύηση εργασίας» για όλους και όλες που είναι ικανοί και θέλουν, αλλά δεν μπορούν να βρουν δουλειά , σε περιόδους οικονομικής συρρίκνωσης . Το κράτος που μπορεί να αποσυνδέσει την προσφορά απασχόλησης από την κερδοφορία πρέπει να είναι ο εργοδότης ύστατης προσφυγής.

Το ίδιο σχέδιο έχει εφαρμοστεί – για παράδειγμα – στη Σουηδία και την Αυστραλία για πολ¬λά χρόνια και η ανεργία είχε πέσει στο 2%. Η Χιλή έχει χρησιμοποιήσει την ίδια ιδέα με ένα πρωτοποριακό τρόπο. Όταν η ανεργία αυξάνεται πάνω από τον μέσο όρο τον προηγούμε¬νων 3 μηνών, η πολιτική αυτή ενεργοποιείται αυτόματα, δίχως την έγκριση του κοινοβου¬λίου.

«Η υλοποίηση της προτεινόμενης πολιτικής του κράτους σαν «εργοδότη ύστατης προσφυ¬γής» και στην Ελλάδα – τονίζει η κ. Αντωνοπούλου – προϋποθέτει την ουσιαστική υπέρβαση του πολιτικού συστήματος από τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ιδέες και πρακτικές. Δεν είναι δυνατόν να διαλύουν την οικονομία, να εφαρμόζουν πολιτικές που φέρνουν ανεργία, και από την άλλη να τρέχουν «προγράμματα» και ανακοινώσεις περί «κοινωφελούς εργα¬σίας» για 10.000 θέσεις εδώ και 5.000 εκεί κλπ. Αυτά όλα είναι και πρόχειρα στημένα και ευκαιριακά μικρό-«projects» για να κλείνουν το στόμα όποιων κατηγορούν την κυβέρνηση ότι κλείνει τα μάτια στην καταστροφή που φέρνουν οι μνημονιακές πολιτικές».

Όπως εξηγεί η κυρία Αντωνοπούλου η ιδέα έχει εφαρμοστεί -για παράδειγμα- στην Σουηδία και την Αυστραλία για πολλά χρόνια και η ανεργία είχε πέσει στο 2%. Η Χιλή έχει χρησιμοποιήσει την ίδια ιδέα με ένα πρωτοποριακό τρόπο. Όταν η ανεργία αυξάνεται πάνω από τον μέσο όρο τον προηγούμενων 3 μηνών, η πολιτική αυτή ενεργοποιείται αυτόματα, δίχως την έγκριση του κοινο-βουλίου.

“Η απάντηση μου στο πώς θα λειτουργήσει, είναι ότι σαν εργασιακή σχέση πρέπει να τηρεί όλες τις νόμιμες συνθήκες εργασίας. Η διαφορά είναι ότι το αντικείμενο εργασίας είναι η παραγωγή α-γαθών και υπηρεσιών που έχουν κοινωφελή χαρακτήρα”. Η καθηγήτρια αναφέρει επίσης ότι “τα μέτρα για την αγορά εργασίας που προτείνονται μέσα από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση, είναι περιορισμένα και άστοχα, για την Ελλάδα τουλάχιστον, επειδή έχουν σχεδια-στεί με στόχο να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να αυξήσουν την απασχολησιμότητά τους και να γίνουν επιχειρηματίες. Την ώρα που ο επιχειρηματικός τομέας παραπαίει και με δεδομένο ότι βρισκόμαστε σε βαθειά ύφεση οι παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας πρέπει να προσαρμοστούν. Το πρόβλημα δεν έγκειται στην απασχολησιμότητα, αλλά στην έλλειψη καταναλωτικής ζήτησης, και συνεπώς στην έλλειψη προσφοράς απασχόλησης. Η ΕΕ χρειάζεται να αναλάβει τις ευθύνες της και να εμπλακεί σε σοβαρές σκέψεις αναφορικά με ποιες πολιτικές λειτουργούν αποτελεσμα-τικά και ποιες όχι, πέρα από τις προτάσεις του σχεδίου Μπαρόζο, στις παρούσες συνθήκες. Ο ερ-γοδότης της ύστατης προσφυγής είναι το καταλληλότερο εργαλείο για χώρες που αντιμετωπίζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας, όπως ο ευρωπαϊκός Νότος”.